Подробнее
V' ХУ / / ШЛ^ш / i i / /i * *¡r v - 1 : /Шк Vs / /у Lj
Пераклад уступу Bimberman Daniel' Kosaleü Пераклад комкса José Arcadio Morales Zmysna Olga Дызайн Насценька вЗбройны чын • Zbrojny суп Першы беларусм мштары-канал t.me/zbroyni
Развщцб канфл!кту Рэчы Паспал!тай Абодвух Народау з Маскоускай дзяржавай сягае першай паловы XV ст. У той час дайшло да бабу за тэрыторьм пам!ж Вял!к!м Княствам Лпюусмм, злучаным з Каралеуствам Польсюм персанальнай ун!яй, i Вял!к!м Княствам Маскоусмм. У 1507-1508 гадах да спрэчм упершыню далучылася Польшча, дапамагаючы л!тв!нам магутным войскам. 8 верасня 1514 г., за часы наступнай вайны, аб'яднаныя польска-лпюусмя сшы дасягнул! славутай nepaMori над маскоусюм войскам у б1тве пад Воршай. У 1533 годзе на маскоусю пасад сеу вяп\к\ князь 1ван IV, як1 пазней атрымау мянушку Жахл1вы. Уладар тэты меу вял1к1я амбщьм, ямя бн выразгу, карануючыся у 1547 г. на цара Усяе Pyci (тытул не быу прызнаны у Польшчы, таму 1ван Жахл1вы надалей быу мянаваны вял!юм князем). Ён ¡мкнууся да забяспячэння свабй дзяржаве непасрэднага доступу да Балтыйскага мора, што дазваляла б Масковм непасрэдна гандляваць з багатым1 кра1нам1 Захаду. Гэтая палпыка прывяла да таго, што у другой палове XVI ст. дайшло да новага канфлкту з Лтвой - за 1нфлянты, кал1 баявыя дзеянн1 вял1ся як у 1нфлянтах, так i на маскоуска-лпюусюм памежжы. У 1563 годзе войск11вана Жахл1вага захап1л1 прыналежную Л!тве крэпасць Полацак. То быу адз1н з найвял1кшых, найбуйнейшых ды найбагацейшых гарадоу у рэпбне, з стратэпчным размяшчэннем. Страта Полацка азначала для Лтвы перарванне надзвычай важнага гандлбвага шляху па Дзв1не да Рып. Гэтая крэпасць, разам з меншым1 умацаванням! ствараючым1 гэтак званы Тэт-дэ-пон1 на левым беразе рам, магла пазней зраб1цца зручным пачатковым пунктам для наступных атак 1вана Жахл1вага углыб абшарау Вял1кага Княства, яюя пагражал1 б нават В!льн!. Тагачасная кволасць Лтвы, якая не была у стане прадух1л1ць напады Масквы, сталася адной з найважнейшых прычынау узмацнення сувязяу з Каралеуствам Польсмм. У 1569 годзе абедзве дзяржавы узгадн1л1 у ЛюблЫе гэтак званую сапраудную ун1ю, утвараючы Рэч Паспал1тую Абодвух Народау. У 1575 г., карыстаючыся перыядам мЬккаралеуя пасля смерц1 апошняга з Ягелонау -Жыпмонта Аугуста, 1ван Жахлюы увайшоу у 1нфлянты. Л1тв1ны 6bmi занадта слабыя, каб стрымаць нашэсце i не дапусц1ць страты некальмх гарадоу, у тым л1ку Парнавы2. Два гады пазней, у люеН 1577 г. адбыуся галоуны удар маскоусмх войскау. Нал1чваючы каля ЗО-ui тысячау жаунбрау войска 1вана Грознага, якое ужо некальм месяцау канцэнтравалася пад Псковам3, рушыла у 1нфлянты. АгрэсН не папярэдн1чала нават фармальнае аб'яуленне вайны. Шматл1мя гарн1зоны кап1тулявал1 перад магутнасцю царскага войска, сярод ¡ншых - Марыенгауз, Люцына i стратэпчна размешчаны Дынабург. Пасля месячнай аблоп пала крэпасць Вольмар. Наступныя завабвы войска 1вана Грознага суправаджалюя небывалым! зверствам!. Увесь гарызон i частку мужчынскага насельн!цтва крэпасц! Сэссваген, якая напачатку барантася ад маскоусмх жаунбрау, пасля адчынення брамау 6bmi заб!тыя, жанчын ! дзяцей пагнал! у рабства, а горад быу зруйнаваны дашчэнту. Падобны лбе напаткау насельн!цтва ! гарн!зон Кокенгаузена. Напрыканцы жн!уня маскоуск!я войск! падышл! да Keci. Пасля некальк!х дзбн аблог! гарызон крэпасф падпал!у парахавы склад, выб!раючы смерць на уласных умовах. 1 «Галава маета» ад фр. (tête de pont) - тыл абарончага умацавання на беразе раю, яю павшен баран1ць мост перад варожым1 атакам). Звычайна з'яуляецца часткай большых умацаванняу, такж як крэпасць. 2 Сёння Пярну, Эстоыя. 3 Пскоу, сёння у межах Pacii. 1ншыя мяефны перал1чаныя у гэтым абзацы знаходзяцца у Латви: Марыенгауз - Втяка, Люцын -Лудза, Дынабург - Даугауптс, Вольмар - Валмюра, Сэссваген - Цэсвайнэ, Кокенгаузен - Кокнэсэ i Кесь - Цэсю. 3
Да пачатку верасня большая частка 1нфлянтау апынулася пад уладай цара. Маскоусю уладар хвалгуся, што за тры месяцы 3axaniy 27 гарадоу. Падчас святкавання перамог, на якое прывял1 польсюх i лпюусюх палонных, ен фанабэрыста распавядау аб сваей моцы. У адказ польска лпюусюя войсю пачал1 абмежавана дзейычаць у 1нфлянтах. Дзякуючы здольнасцям камандуючых i адвазе жаунерау, да сярэдзты 1578 г. атрымалася вярнуць частку абрабаваных абшарау i крэпасцяу. Але планы уладара Рэчы Паспал1тай, Польскага караля i адначасова Вялкага Князя Л1тоускага Стэфана Баторыя выходзт1 за межы супрацьстаяння маскоусюм стам толью на 1нфлянцкай зямлг Жаданнем манарха было нанясенне значна мацнейшага удару, яю засцярог бы Лтву ды 1нфлянты ад далейшых пагроз. Баторый ¡мкнууся таксама выканаць абавязак вярнуць захопленыя Масквой земл1, на што ен прысягнуу у pacta conventa4 перад уступленнем на трон. Падрыхтоука да будучай кампани вялася з вял1юм размахам. Баторый вырашыу перш за усе скончыць вайну з мяцежным Гданьскам, якая вялася з пераменным поспехам i без перспектывау на рашучую перамогу. Ён пераканау паслоу Сойма у неабходнасц1 прыняцця надзвычайных падаткау, прызначаных на набор у войска i закупак 36po¡. Ставарлюя запасы харчавання, боепрыпасау i ¡ншага вайсковага рыштунку. Кароль асаб1ста юравау працэсам аптацьм сярод магнатау i шляхты, каб завербаваць добра матываваных жаунерау. Дзякуючы гэтаму, да засяроджаных летам 1579 г. у Лтве войскау далучылюя шматлкт прыватныя атрады ¡ добраахвотыю. У вь>iнiку у табары пад Св1рам5 сабралася магутнае войска, колькасць якога прыкладна складала 42 тысячы чалавек 30 тыс. коннкау i эмаль 12 тыс. пяхоты. Ядро сш Баторыя стварал1 наемная кавалерыя, польсюя, лггоусюя i вугорск1я роты гусарьи6 i легкая казацкая конн1ца. Сярод пяхоты, апрача палякау, л1тв1нау i вугорцау, было шмат нямецк1х жаунерау. Акрамя прыватных атрадау у паходзе таксама удзельнмала л1тоуская шляхта у складзе паспал1тага рушэння i каралеуская артылерыя. У п\пеи\ 1579 года у табары войскау Рэчы Паспалггай адбылася рада караля i вышэйшага камандавання. Акрамя манарха, у ¡м удзельн1чал1, м\ж ¡ншым: гетман вял1ю каронны М1калай Мялецю, гетман надворны Ян Збароусю, гетман лпюусю М1калай Радз1в1л «Руды», ягоны сын гетман польны л1тоусю Крыштаф Радзют, палкоун1к Крыштаф Разражэуск1 — камандуючы нямецкай пяхотай i кавалерьм, Каспер Бекеш - камандуючы венгерскай пяхотай i падканцлер каронны Ян Замойсю. Было вырашана, што асноуны удар будзе наюравана не на 1нфлянты, але углыб падуладнай цару тэрыторьм. Разглядауся паход на Смаленск або Пскоу, але найкарыснейшай л1чылася спроба авалодаць Полацкам. Акрамя лквщацьи непасрэднай небяспею для ГНтвы i аднаулення кантролю над важным Даугаусюм шляхам, поспех дау бы зручную базу для наступных кампан1й. Галоуныя сты армй Баторыя вырушыл1 са CBipa7 у сярэдз1не л1пеня. Перасоуванне вялкай масы людзей, жывел i абсталявання было надзвычай складанай задачай. Першы этап паходу праходз1у па двух паралельных сухапутных i аднаму рачному маршрутах, уздоуж рэчк1 Дз1сны. Дасягнуушы берагоу Дзв1ны, каралеусюя ¡нжынеры у рэкордным тэмпе усталявал1 пантонны мост, падрыхтаваны адмыслова для гэтай мэты. Наступны маршрут пралягау па старой сцежцы на правым беразе раю, яю не выкарыстоувауся пасля страты Полацка у 1563 годзе i з за гэтага апынууся цалкам заросшы. 4 Pacta conventa, то-бок пагадненне, падпюанае каралём, абраным Каранацыйным соймам на вольных выбарах перад каранаваннем. Стэфан Баторый абавязауся вярнуць захопленыя Вял1к1м княствам Маскоусюм земл1 Рэчы Паспал1тай. 5 Сёння Cb¡p у Benapyci, прыкладна у 80 км на усход ад Втьы. 6 Адным з найвялкшых дасягненняу Баторыя стала грунтоуная рэформа узброеных cin РП. За часоу караля з Сям1граддзя(Транстьванй) гусары CTani асноуным фармаваннем кавалерьй прарыву, замяыушы цяжкаузброеных уланау. Лёгкую кавалерыю называл! казакамг 7 Яшчэ падчас канцэнтравання CBaix войскау Баторый наюравау у Маскву Базыля Лапац1нскага з актам абвяшчэння вайны. Выслухаушы змест люта, 1ван Г розны, раз'юшаны, загадау к1нуць пасланца у астрог. Лапафнсю быу вызвалены з палону толью пасля пераможнага паходу Баторыя. 4
Марш рабгуся усе больш цяжюм з-за неабходнасф прабюаць шлях праз густы лес i з-за дажджоу, якт ператварал1 адзкую дарогу у дрыгву. Аблога Полацка пачалася 11 жнгуня 1579 года. Крэпасць зручна размясцтася ля утоку рэчк1 Палаты у Дзвку. На левым беразе paxi Палаты стаяу Высок! Замак, як\ узвышауся над yciM наваколлем. Доступ унутр axoyBani магутныя земляна-драуляныя валы i туз1н дзвюх павярховых драуляных вежау, пакрытых пластом зямп\ i глины. Усярэдзте замка сярод ¡ншага знаходзгуся сабор Святой Сафи, а таксама высокая, трох'ярусная асобна стаячая вежа, узброеная мноствам гармат. Да Высокага замка прымыкау з усходу Стралецю замак, абаронены падобным1 умацаваннямг Таксама у гэтай частцы крэпасф была пабудавана адзкая артылерыйская вежа. Насупраць Высокага замка, на правым беразе раН Палаты, змяшчалася гарадская частка Полацка, якая атрымала назву Запалоцце. Горад таксама быу абнесены валам! i частаколамг а месцам1 — cyxiM ровам. 3 ВысоНм замкам Запалоцце злучалася мостам праз Палату. Гарызон крэпасф нал1чвау каля 6 тысячау жаунерау, якт Meni 38 гармат, 300 гакаунщ i 600 ручнщ8, а таксама вяп\к\ запас куль i пораху. Полацк таксама быу добра забяспечаны прадуктам1 харчавання. I вось абложнк! занял! свае месцы вакол крэпасц!. Насупраць Запалоцця размясцтюя венгры i адразу naaani капаць апросу - зкзагападобныя траншам якт !шл! у к!рунку умацаванняу. 1нтэнс1уны абстрэл каралеускай артылерьи па найменш умацаванай частцы горада прымусгу абаронцау адступщь на Высок! замак, папярэдне падпал!ушы горад. Але потым дажджы 3pa6ini артылерыйск! абстрэл неэфектыуным. Гарматныя ядры, у тым лку запальныя, бясшкодна rpa3ni у насыпах, а невялкт пажары, як!я узнкал! лакальна, был! хутка патушаныя. Спецыяльныя трупы салдат, якт павтныя был! падыйсц! да умацаванняу i падпалщь ix, не змагл1 гэтага зрабщь, нягледзячы на вял!к!я страты. Больш за тое, абаронцы здзейсн!л! вылазку, атакаваушы табар нямецкай пяхоты i узяушы палонных, як!х потыс заб!вал! жудасным! спосабам!: адных жыуцом Bapbmi у вял1зных катлах, з ¡ншых 3fl3ipani скуру. Целы запнутых i пам!раючых падвешвал! на вяршын! валоу, каб ix бачыл! абложнкг Войска пачало пакутаваць ад недахопу харчавання, у табарах распаусюджвалюя хваробы. У гэтых умовах, з-за безвынковасф уласных атак, лютасц! абаронцау, вял!к!х страт i непагадз!, маральны дух Баторыевых жаунерау хутка пагаршауся. Кароль, разумеючы гэтыя HacTpoi, выдау пракламацыю, надрукаваную на польскай, нямецкай, венгерскай i лац!нскай мовах, у якой палымяным! словам! заклкау да мужнасц! салдат i заахочвау паспрабаваць падпал!ць крэпасць. “Лепш там сумленна б!ючыся даць горла ворагу, - сцвярджау ен, - чым ганебна, итога не зраб1ушы, назад вяртацца”. У суботу, 29 жыуня 1579 году, карыстаючыся добрым надвор’ем, на валы прыбыу добраахвотнк, вучань медика са Львова Валенц!й, якога звал! Вонсов1ч, Воне ц\ Вонск. Узбро!ушыся смаляным! паходням1, серай i катлом з вуголлем, ен к!нууся да умацаванняу, што узвышалюя на зрыве над Палацк!м лукавкам. Нягледзячы на цяжкае параненне рук! i жывата, смяльчак здолеу распалщь пажар. Хутка полымя axanina вялкую частку валау i частаколу. I хоць абаронцы здолел! спынщь штурмуючых ваяроу Баторыя, на наступны дзень, 30 жн!уня, перад тварам непазбежнай паразы, яны здал! крэпасць. Умовы каттуляцьи 6bmi ганаровым!, кароль дазваляу yciM, хто знаходз!уся у горадзе застацца у ¡м i падпарадкавацца уладзе Рэчы Паспал!тай або выехаць з маемасцю на тэрыторыю Вялкага Княства Маскоускага. У Полацку 6bmi захоплены вял!к!я запасы харчавання, што дазволта палепшыць станов!шча стомленага i галоднага войска. Акрамя таго, пераможцы атрымал! узбраенне i багаты запас боепрыпасау. Падчас Полацкага паходу войск! Рэчы Паспал!тай таксама 3axanina навакольныя крэпасц!, лквщаваушы небяспечны перадмост1 на левым беразе Дзв!ны. У вынку перамоп была знята пагроза нечаканага нападу углыб Лтвы, атрыманы зручны пункт выхаду для далейшых ударау па ворагу. Так!м чынам, у 1581 г. Полацк стау цэнтрам падрыхтоук! паходу на Пскоу. У вынку трох пераможных паходау - Полацкага у 1579 г., Велкалуцкага у 1580 г. i Пскоускага у 1581-1582 гг. 8 Гакаунща, стрэльба з гакам — давол1 прымкыуны тыл агнястрэльнай збрсн. Сваю назву атрымау ад характэрнага выступу — гака, яю выкарыстоувауся для мацавання да павезы (вялкага шчыта) або краю умацаванняу. Больш удасканаленай формай была ручнща (таксама званая рушнщай або тшчаллю). Гэтай назвай часам называл! \ больш дасканалыя аркебузы. 5
— 1ван Жахл1вы быу вымушаны падпюаць нявыгаднае для яго перамф'е, паводле якога Вялкае княства Маскоускае адмаулялася ад прэтэнэм на 1нфлянты ¡, тж ¡ншым, Полацкай зямлг Полацк заставауся у мяжах Рэчы Паспалггай Абодвух Народау да першага падзелу у 1772 годзе. Узяццё Полацка атрымала шырок1 рэзананс у Еуропе. У Рэчы Паспалггай славься трыумф Баторыя, Ян Каханоусю, мЬк ¡ншым1, прысвяфу гэтай падзе1 оду. Для Лггвы поспех кампани азначау першую за шмат гадоу перамогу над маскоуск1м1 войскамг Удзячны кароль узнагароджвау удзельнкау, асабл1ва ушаноувау герояу. Адным з першых, хто дастутуся гонару манархавай мтасць быу Валенцм Вонск. Нягледзячы на цяжюя траумы, меднк ачуняу. 1 студзеня 1580 г. ва узнагароду за самаадданасць Баторый узвёу яго у шляхецю стан. 3 гэтага часу Вонсав1ч павкен быу звацца Палатынсюм I карыстацца гербам Палата, установленным у памяць аб геранным учынку. Валенфй прымау удзел у Вялкалуцюм I Пскоусмм паходах, падчас службы - ужо як шляхфч - даслужыуся да годнасф ротмютра \ быу адораны дарам 20 ланау зямл1, выдзеленай са сталовых уладанняу караля. Ingria (VVYPRAVVY STEFANA BATOREGO 1579, 1580, 1581^) Dago Oryl'1 а,л. Estonia od 1561 wwedi. ^...... w ПофШа NMcgiftd m nStera Kusu °4> миа*-° Inf l/a n t у iWä» ТЛ С A JartZaoefck \ 4^'v 4k/* KUpeda. Trnki0 W»0 ж •- 0sV' fT о Ragflc а KRÖLESTWO О \ tomzB POLSKIE оРюЬсгуг oWrszaw» (ддг^. junftdtoiCTiiy) Wielkie К s i $stw о о Zasbw f litewskie BcbrujsK, Moi>fcwn Ш JaÄftiSfiSU* -----------------------ЯЕЯЕЯЖ.тн ------------------------¡"ч-* tfTiatania wojsk Stefan * Batorego' С P reton kDocenaraci v»qs< poMch wl 579 r. C ) '«»on koncsiiacj *o)s< эЛккГ w 1580 r. C D r«|cr konceitracii «fsk polwicn w 1581 c. ^ maruruta«yprnvpo'ockiejw 1579r. '^ narurjta«урпг«уwetoOrtfe.»*58Cr. ^ -narvrutawytrawywkowwiejw 1581 r. Ci ctlpen» Potocka 4 ^ uArnni*£wrnocniue - - - zajon Krzyutota Rafitollto *P1onma* w 15*1-15821 O «««niwnt * ■**"**“ « twisd/ü rosr.sk«; aJM> yie * 1580 twetdza rosylwoe гои/its w 1581 f. 6
У лгленГ 1577 г. &ял!к! к«язь маскоуск! 1&зи IV Жахл!&ы д«з ад'яулеиия вайиы напау иа 1нфляиты, як!я належал! Ъа Рэчы Наспал!тай. Иешматл!к!я л!тоуск!я ! польсюя войск! незмагл! супрацьстаяиь дольш чым ЗО-тысячнаму маскоускаму войску. Иекэторыя з адароицау вырашыл!, што лети зашуць, па<)пал!ушы порах у крэпасц!, чым трапщь у палон. Аз пэчатку верасия 1ифляиты амаль цалкам эпыиулюя пас) маскоуск!м ярмом. "Ройск! 1вана Жахл!вэтэ зэхэтл! ¿7 !нфлянтск!х крэпасцей. Маскоуск! улаЭар трыумфзвау. ^гука мая моцная, вы дыл! свеЭкам! маёй моцы, скажыие свайму каралю, ^ што ! ён павмеи у тэтым пераканацца. Упрысутиасц| польск1Х ваеииапалоииых цзр пагражае Еаторык». ’зшз^ялжзсць, ияшчзсце^ ^Дифляиты страчаиы^ Ну што ж, трэда дудзе Эамо&щцаз дуитаун!кам! ! справяс)л!ва аЭпомсцщь х!траму ворату. "Рестк! а6 трагеЭьиу 1ифлянтах Эайшл! Ъа караля Стэфана ^аторыя, як! у тэты час вёу взйну з мятежным! жыхарам! Гданьска. 7
Гэтая зямля нам патрэ^иа, кай гаиЗаль лнпоусюх тараЗоу í Залей Мм а£а&язал!ся з^араняць жфляитцау, а цяпер там жах, што £«3 1ифляитау Aím&a легка стане зх&ярзй ч чарго&ага нзпаЗу^ зЗ<5ы&зеццз. Я а^яулю 1&зиу &айиу. Маскоускзя агрэс!я вымуалз караля заключмць м!рз мяцежным гораЗзм. У атачэиж c&aíx йл1жэйшмх ЗараЗцау "^атормй разгляЗа^ матчымасшЗаиь Маск&е узЗроеиы аЗказ. 'Tpaía ЗуЗзе склжаць сойм í ух&алщь наЗз&мчзйнмя паЗатю. Шляхие эта _ не спаЗаЯэецца. _ tJapuia&a, стуЗзень 157S г. Пачатак пасяЗжэиия сойма Рэчы Паспал1тай. Перш за усё на гэтмм сойме найперш трэЗа з^меркз&зць í &ырзшыць рзтз&зние |исрляитскзй ЗЯМЛ1, з тзксама сумесную а^аронуз Кияст&ам AímoycKÍM. Можиа не сумия&ацца, што кал! этм тмраи утрммаецца у 1ифляитах, то хутка спакусщца на л!тоуск!я, прусюя í жшмя улаЗаии! Рэчы Наспал!тай. КзS аЗ&зя&зць захопленнмя боратам!замк!, нам прмйЗзецца сзЗраць шмэтз^ро! í рыштункуЗы за&ерЗа&аць миост&а ¡v пяхотм, тзму Зез иаЗз&мчайимх паЗаткау не а^ысшся.^ не маю наме( пам!раць за ^Аз&жьк. ^ Не Зам иа&ат аЗнаго Зуката. ...кал! шляхта шчоЗра xímpara Зм матутиата бората пераканаць Заламожа, што незаржа&еу яшчэ слз&уты ттольск! меч, на шматл!к!я пры&!ле! разл!ч&аць можа. /Сла&а Рэчьм пТаспалипай!, Гаторы зЗолеу пераканаць шляхту, пагаЗзушмся на выгаЗную Зля яе рэформу суЗо&ай с!стэмы. 8
Паолы «а сойм прынял? паЭатю, Эзякуючы яюм у Эзяржауную казну па&жна ¿ыло трапщь каля ммьёиа злотых. 'Заеииыя Эзеяии! па&жиы ¿ыл! пачацца летам 15Т9 гоЭа. Час ¿ыло Бырашана выкарыстаць Эля груитоунай паЭрыхтоую Эа вайны. У15ТЗ гоЭзе пачауся на^ор у поиска. Аз нямецкай пяхоты Эалучал1ся натоупы Эо^разх&отижау з ^раиЭэи^уртэ, Саксон» I Олез». Упершыию у псторьн РэчыПаспал1тай ¿ыла пра&еЭзена цэнтрал1за&аная закупка агиястрэльиай з^ро! \ матэрыялу на бопраткуЭля пяхоты. Изрыта таксама сапёрны жструмент: рыЭлёую, К1рк1.Па загаЭу караля жжынеры пайуЭа&ал1 пантоины мост, як! плана&алася выкарыстоу&аць у иаЭыхоЭзячай кампан». Иа^ытае ¿ая&ое э^сталя&зиие, а таксама запасы харча&аиия \ пораху захоу&ал!ся у Л1т&е. 3 арсенала уТыкоцже пера&езл! гзрматы. Кэралеусюя лщейиыя за&оЭы на поуную матутнасць аЭл1&ал! но&ыя гарматы Эы яЭры. У Л1т&у сият$ал1ся калоны войскау 3 усёй 1?эчыПаспал1тай. [рыГожыя ГЭтьи о1Лы, зле не Эумг што яны прыжы&уцца^ Н&ЕЫ, ЛОТТ Е<&,У ^УОМ&УИАЛи САМУ. Ь. (’Так, прмйшдз (»зяучмиз } жзмчркнми^ бадасзм!) М ¿ая&ым Эуху арм» у пол? па&жиа ¿ыла клапашцца пзля&ая Эрукария 'Залеижя Лапчыискатз, а8 стане жаунерау " трупа лекарау на чалез асайстым каралеусюм хирургам. Працэс паЭрыхтоук! за&яршыуся асрщыйиым а$ яулеиием &айны у 1579 гоЭзе. Л|'ст Заторыя настолько раззла&ау 1&знз ЖахлЮатэ, што ён загздэу кжуць паслаица Зазыля Лапацжскага у цямиту. 9
...як мы ужо пагаЭзшся райей, Эля1* атульнатв наступу на ЛЮонно у «ас Месца каицэитрацы! Бойскау ^эчы'ПаспэлЬпай, СБ1р, лтень 157? г. Кароль Стэсран ^аторый саЭрау ¿ольш за НО ООО жаунерау, у тым лжу 10 000 пяхоты, иеа&оЭиых Эля _____________________а ¿ложных ¿аёу.____________________ шдашшш У замкаБай палаце трыБае нараЭа. Полаиак Смаленск ^са СьБ?ры мы можам уЭарыць наПскоу; Смаленск ш'Полацак. ЗахопПскоБа аЭрэзау бы маскоусюя Бойсю у |И£рлянтах, але гэта Эалёк! шлях, праз спустошаныя 1нсрляиты а^о иеБяЭомыя Земл! Жахл|Бэга. ^!ЛЬИЗ^ 5§\!!БыБеЭиж1 Эаиесл! аб канцэнтрзцьм Бойск маскоускагаг* таспаЭара паЭПскоБам. Лгтака у гэтым месцы - занаЭта Бялжая рызыкз. 65 тзЭоу таму Смаленск иалежау ЛппБе. АБалоЭаиие ‘ряртаиие'Полацка Эало б нам4 3 ручную пазтыю Эля иаступиых кампаиш. ?астаецца*Полацак. Маскоуск! князь аЭзЭрау яго у лщБжау гаЭоу 15 таму, учыжушы Бялжую ¿ойню. ЗПолацку можа узяиь 'Рще&к, можа наБат заатакаБаць сзму'Этьию. Знзчыць Бырашаиа. ПайЭу наПолацак. ^хтуйце Бойск! Эа маршу. 'Паны гетманы, Бы рушьте аБангарЭзм. ЗаЭлакуецеПолацак аЭ поуначы, ¿уЭзеце зжшчаць усе атраЭы, як!я пойЭуць на Эапамоту гораЭу. Канцлер Замойск!, няхай Эрукары наЭрукуюць наш манифест. 1рэ£э иатаЭБаць жауиерам, што яны змагаюцца на спраБяЭл!Бай Байне 13 паЭступным Боратам. 10
17 л?пеия 157? г., из наступим дзеиь пасля адпраук? авангарда, рэшта поиска ^аторыя рушмла са Св?ры. У яго складе, зкрамя палякау I л?цв?иау, был? венгерск?я войск?, а таксама иямеикая ? шатландская пяхота. поиска [шло дзвюма калоиам?, паЛз?сие плыл? чауны з Запасам? харчаваиия ? боеприпасам?. Марш стрымл?вала дрэииае иадвор'е.Прал?уиыя дажджы ператварыл? дэрог? у дрытву, у якой гразиул? людз?, кои? ? тэхн?ка. Можиа ехаць. ИяглеЭзячы на цяжкасц?, за два тыдн? зрм?я пераадолела шлях да упадзеиия Дз?сиы уАзв?иу.1ам кэрзлеуск?я ?ижмиерм у рэкордиыя тэмпы усталявал? пераправу из правы бераг.Азв?иы. Аалейшы к?руизк вёу на усход па старым шляху, як? злучэ^11олацак згаражам? у и?жи?м цячэни?Дзв?иы. Шлях гаты ие выкарыстоувауся з момаитузахопу горада маскоусюм войскам 16 тэдоу таму ? жзуиерзм прыходз?лася праб?вацца праз тушчар ды пашыраць \/' /К прасеку. Гля<>з?це!'Труп у вадзеЛ^/ ТТалкоуи?к Курц, пара рухацца далей. Раз'пораз жауиеры зауважал? бярвёиы, што плыл? па рацэз прывязаиым? да ?х целам?. "Эыгляд зиявечаиых трупау палоииых, захоплеиых падчас сутычак мэскоусюм? войскам?, пав?иеи быу ЗИ?з?ць бая вы дух войскау ^аторыя.
Умаца&зии! высокага замку^2!л &ыгляЗаюць тры&алым!.Патрэ£иа -^^уЭарыць иа Стралецк!. Зручиа £ыло^0 бы заияиь , Запалоцц Па пры^ыццю паЭПолацак войск! ^аторыя узял!ся за ¿удауищтва лагерау ! капание акопау. У той жа час кароль разам з камаис>з!рам! пачал! &ы£!раць месиа атак! 7/ Артылерыйск! а^стрэл выяв|уся зса£л!&э эфектырным^Фр! с>з!ра&!л! умаца&ани! горада, густая пальба праганяла а^ароицау з валоу. 1^жн!уня, иеЯэчачы шаисзу аЯэраищь Запалоцце, палзчзие пак!иул! гора?), перахо?)зячы па мосце да "Рысоката замку. Пакжутыя па^уЭовы ¿ыл! паЭпалеиы. Пачакайце, пакуль згарыць. Пане^екеш, аЭмс)з!це, тут можа ¿ыць не^яспечиа. гаю не чакаю, пекла не ¿аюся. Иемецк! Акопы нямецкай пяхоты Стралецк! замак Польск! Запалоцце Акопы польскай! вугорскай пяхоты 12
м Марудиа, 'Раша '0ял1касць, часта трапляем на фундаменты, мзплы, пры£|рзльИ1, а маска&нпы -^^стрзляюць траппа. На руты Запалоцця у&айшла ^угорская пяхотз I начала працу над акопам!, па&ол1 прзсоу&зючыся у напрамку “Палаты. ^ Усёдзрэмнз, Эшыя сцены Бельм? тоустыя. падпалщь? У сярэдзже жн!уня намагзнж асадж&аючых скаицэитра&алкя на пауночна'заходН1м фрзгмеице умзцз&анняу, як? уз&ышзуся над Палатой, Землянз'драуляныя фартыф1кацы1 замку зказзлюя мала адчу&альиым? да аЯстрэлу. ТШж адиак \ тэты а^стрэл &ыя&1уся иеэфектыуиым. Ядры, кул?, пра£|&ал? зиешжя сцены умаца&аиияу I захрасал? у зямл?, не иаиосячы шкоды. Зрэдку шутзиуушыя пажары тушыу дождж, з£о а^ароицы, як!я, рызыкуючы жыццем, з&еш&злюя на Бяроуках са сцен. ш 13
Паленных иямецкЬс жауиерзу чзкал! катаваиш í Зоутэя, пакутищкая смерць.Пзлачзие павесш иекаторых ладонных на умацаваииях, ка£ выгляЗ пакалечаиых целау naxícHyy <5аявы Зух армп ^аторыя. Прэцятиул! ím прэз цела вяроую í звеал? са сцен. 1ишых па калена апускал! у ктень a¿o выразал? рамян? са скуры. ЙяглеЗзячы на трывючую Зва тыЗи? а^лоту,Полацак ззставауся иезаваяваиым. Настрой у войсках ^эчыПаспалппай пачау Жзунерам Í жывёлам назаляла наЗвор'е, а яшчэ ¿Злей Запякау голаЗ. З'за размоклых Заропз'за партызансюх Ззеянняу мзскаВчтэу, купцамз за^еспячэннем усё цяжэй £ыло За^рацца За ваЮЮЧЫХ. Иайгорш з тых Ззвюх высоюх вежау! >апна страляе, с&алата! ^ Tlaracmí пажары, выкрал! немцау, не Заюць нам супакою, хлба сам чорт ím Запамагае! У асаЗжанымПолацку не ¿ракавала яЗрау í пораху. Каралеускае войска часта аказвалася паЗ аЯстрэлам. НараЗа у каралеусюм намёце |г Прзтнэл! маскоусюя паЗмацаванж, але зЗаецца, усё войска (Эзе ím на Запамоту. Мы не маем шмат часу. "Раша "Эялжасць, нам nampaána ^ штурмаваць, толью на штурм наЭзея. *®0кал? галоуная атака не ¿уЗзе^с паспяховай, настрой у войску зуам занепаЗзе. ^ 14 У тэты ж Ззень карзлеуск! маиЦ?ест ¿ыу аЗвешчаиы у лагерах [ войска. ..хто паЗложыць агонь паЗ сцены, maro уЭзячиасць í узиагзроЗа яго 'Рялжасш не мже.'Той, хто паЭпалщь «рартысржацьн, няхай не уиякае, пакуль полымя незоймецца.
Раиак V) жи1уия 1579 гос)а. МалаЭы катляр з Ль&о&а 'Рзлеишй '&оисз&1Ч вырашае пзспрз^з&зць шчасия. ИяглеЭзячы из раны, смяльчак распаль&зе згоиь каля испрыяиельскай сияны._____________________________ У тэты раз полымя хутка ахоплЮзе Эрауляиыя срартыср1кацы1 \ зЭиз за &еж пзчыиае пзлзць. 15
Кароль стрымзу слова, дад^еиае кзтляру. 1 стуЭзеия 15SO года 'вален uíú зтрымзу шляхецю тытул. в гзтзтэ момаиту ён З&зццз Палат whckím í стзвщь пячаткуз гербам Пзлотз, створаииым у пзмяць а6 учыику í зтрымзиых ранах. УЭзячны шляхцщ прымзу удзел у НЗСтуПНЫХ дз&ЮХ КЗМПЗЖЯХ кзрзля 'взторыя, взявзу пас) ■^ялГкГмГ Лукам! í пздПсковзм. 16
Мая Беларусь,разное,коміксы па-беларуску,Гісторыя Беларусі,Вялікае Княства Літоўскае,Рэч Паспалітая,разная политота
Еще на тему
3.7
